لیزر فرکشنال CO2
لیزر فرکشنال CO2 یا لیزر دی اکسید کربن (CO2) چیست؟
لیزر وسیله‌ای برای تولیدی پرتوی تکفام و همدوس در نواحی نور فرابنفش ، مرئی و یا فروسرخ از طیف امواج الکترومغناطیسی است. کلمه لیزر در حقیقت از حروف اول کلمه‌های عبارت انگلیسی زیر گرفته شده است:
Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation
لیزر دی اکسید کربن
این عبارت به معنی “تقویت نور با روش گسیل القایی تابش” گرفته شده است، که همه آنها اصطلاح های ی فیزیکی هستند. از آنجا که باریکه نور لیزر همدوس است (یعنی امواج آن همفاز هستند و به عبارت دیگر مانند سربازانی هستند که با هم پا می‌کوبند، با واگرایی بسیار کم پیش می‌رود و مانند نور معمولی نبوده و کمتر پخش میشود) و در نتیجه چگالی و یا تراکم آن در فضا ثابت می‌باشد. پرتو لیزر همچنین مزیت تمرکز زیاد انرژی در واحد سطح را دارد.
مبانی نظری:
اتمها در حالتهای گسسته‌ای از انرژی وجود دارند. وقتی یک اتم که در حالت پایه (پایین‌ترین حالت انرژی) است انرژی جذب کند، به حالت انرژی برانگیخته‌ای صعود می‌کند. به دنبال آن در بازگشت به حالت پایه چه بطور مستقیم و چه از طریق حالتهای انرژی میانی ، فوتونهای تابشی با بسامد و طول موجی گسیل می‌دارد که بستگی به اختلاف انرژی بین حالتهای انرژی “شبه پایدار” می‌باشند.گسیل فوتون از اتمها در حالتهای انرژی شبه پایدار گاه به تأخیر می‌افتد تا در نهایت به گسیل تابش فلورسنانسی یا فسفرسانسی منجر شود.
اتمهایی که برای عملکرد لیزر مناسب می‌باشند، باید حداقل دارای چنین حالت شبه پایداری باشند. وقتی یک فوتون که از حالت شبه پایدار اتمی گسیل شده ، از نزدیکی یک اتم دیگر که در همان حالت است عبور کند می‌تواند آن اتم را ترغیب کند تا یک فوتون تابشی گسیل دارد که دارای انرژی (و طول موج) ، جهت ، قطبش و فاز یکسان مانند خودش باشد. هر یک از چنین فوتونهای ترغیب شده‌ای خود نیز می‌توانند باز هم فوتون مشابه دیگری را ترغیب کنند. این فرآیند که اساس عملکرد لیزر است یک فرآیند جمع شونده و پیوسته است و می‌توان با ایجاد شرایط مناسب آن را تقویت کرد.
تهیه تعداد لازم از اتمهایی که در حالت انرژی شبه پایدار صحیح باشند، ضرورت اساسی برای عملکرد لیزر است. عملکرد لیزر بستگی به ایجاد یک “وارونی تعداد” دارد که در آن بیشتر اتمها در حالت شبه پایدار می‌باشند. انرژی را باید به این تعداد “پمپ کرد” تا وارونی لازم را ایجاد کنند. بنابراین حالت شبه پایدار مستقیما و یا با تنزل از یک حالت بالاتر بوجود می‌آید.
لیزرهای دی اکسیدکربن:
لیزر دی اکسیدکربن (CO2) نمونه‌ای از یک لیزر گاز مولکولی پر قدرت است. باریکه خروجی وقتی کانونی شود می‌تواند صفحات الماس و فولاد ضخیم را در عرض چند ثانیه برش دهد. نمودار تراز انرژی یک گاز مولکولی بطور قابل توجهی پیچیده‌تر از آن برای یک اتم است. حالتهای انرژی مه قبلا توضیح داده شده بصورت ترازها منجر به گسیل نور مرئی می‌شوند. هر تراز الکترونی در یک مولکول گاز بطور کلی دارای زیر ترازهایی مربوط به ارتعاشات مجاز ملکولی می‌باشد و هر یک از این ترازهای ارتعاشی نیز زیر ترازهایی بر اساس دوران مجاز مولکولی دارند.
عملکرد لیزر از طریق گذارهای بین ترازهای ارتعاشی – دورانی مختلف امکان پذیر میشود و تابش خروجی به صورت فرو سرخ )فوتونهای کم انرژی) می‌باشد. لیزر CO2 با استفاده از این نوع گذار یک باریکه خروجی مثلا به طول موج ۱۰٫۶ میکرومتر در عملکرد موج پیوسته (CW) می‌دهد. طراحی لیزر ، CO2 شبیه He – Ne است، با این تفاوت که مخلوط گاز (۹% دی اکسید کربن ، ۱۵% نیتروژن ، ۷۶% هلیوم) پیوسته و بطور یکنواخت از داخل لوله عبور می‌کند. پمپ کردن این لیزر مانند لیزر هلیوم- نئون با برانگیزش dc انجام می‌گیرد. لوله را باید خنک کرد، این کار معمولا با جریان آب بطور یکنواخت از میان یک پوشش به دور لوله صورت می گیرد.
لیزر زایی درلیزر دی اکسید کربن CO2 :
عمل لیزر کنندگی در لیزر CO2 بواسطه انتقال انرژی از اتمهای نیتروژن برانگیخته به ترازها ی انرژ ی مجاور مولکولهای CO2 صورت می‌گیرد. بهره توان بالای لیزر CO2 (حدود ۱۵%) به دلیل پایین قرار داشتن حالتهای انرژی ارتعاشی و دورانی دی اکسیدکربن که انرژی کمی برای برانگیختگی لازم دارند. با قرار دادن یک Q – سوئیچ می‌توان لیزر CO2 را از عملکرد موج پیوسته به عملکرد پالسی (ضربه‌ای) تبدیل کرد. با استفاده از این شیوه یک لیزر ۱۰۰ واتی CW می‌تواند پالسهای ۱۰۰ کیلو واتی در عرض ۱۵۰ نانو ثانیه و با ۴۰۰ پالس در ثانیه ایجاد کند.
لیزر CO2 نمونه‌ای از یک نوع طیفی غنی از منبع انرژی است، زیرا تعداد بسیار زیادی از انتقالهای لیزری امکان پذیر می‌باشند. لیزرهای با چنین مشخصه‌ای را لیزرهای قابل تنظیم می‌گویند. لیزرهای CO2 جدید بعضا روی بیش از ۸۵ طول موج مختلف قابل تنظیم هستند. تنظیم ممکن است با شیوه خوش ساختی از طیف نگار “لیترو” که در آن از یک منشور و یا از یک توری پراش برای پراکندگی استفاده میشود، انجام گیرد. در یک انتهای لیزر ، منشور تمام نقره اندودی که قابل چرخش است قرار دارد و نور را طوری پراکنده (پاشنده) می‌کند که فقط خط طیف با محور لیزر هم خط میشود و به دنبال آن تقویت می‌گردد و امواج ایستاده بجای می‌گذارد.
موارد کاربرد دستگاه
جوانسازی
از بین بردن خطوط و چین و چروک ها
امکان درمان آسیب های پوستی
رفع افتادگی پوست (tightening)
کاهش لک های افزایش سن و هایپرپیگمانتاسیون
اصلاح چروک های ظریف صورت (کنار چشم و نواحی حساس)
اسکارهای آکنه، جراحی و سوختگی
بهبود منافذ باز پوستی (pore)
ليزر fractional co2 را مي توان در گردن و پشت دستها و يا قسمت هاي ديگر بدن نيز براي درمان انواع ضايعات پوستي مانند جوانسازي پشت دستها – لكه هاي پوستي ۰ تركهاي شكم – اسكارهاي سوختگي و يا جراحي نيز بكار برد.
مراقبت پوست بعد از لیزر جوانسازی(فرکشنال):
-بلافاصله بعد از درمان باید پوست سرد و بهتر است تا ۳روز بعد از درمان هر ۲ساعت یکمرتبه از ماسکهای سردکننده در منطقه درمان شده استفاده شود جهت کاهش سوزش و التهاب
-در چندروز اول بعدازدرمان برای کم کردن میزان تورم سر بیمار بالاتر قرارگیرد.
-به صورت مداوم کمپرس آب سرد انجام شود.
-برای کاهش تورم از داروهای ضدالتهاب استفاده شود.
-دربیمارانی که بیماریهای دریچه ای قلب دارند حین عمل وبعدازعمل ازآنتی بیوتیک سیستمیک استفاده شود.هرچندامروزه آنتی بیوتیک وضدقارچ سیستمیک هم در این بیماران به صورت پیشگیری شروع میشود.
-تا۱۰روز بعدازلیزر ازآرایش باید اجتناب کرد.
-حتما باید به خاطر داشت که ازآفتاب اجتناب ورزید و ازکلاه و عینک و کرم های ضد آفتاب مناسب استفاده نمود.
از سال ۱۹۹۵ تا كنون ليزر Co2 معمولي بهترين روش غير جراحي ، جهت از بين بردن چين چروك و صاف كردن چالهاي صورت محسوب مي شد. ليزر Co2 معمولي مي تواند جوانسازي بسيار خوبي در صورت ايجاد كند و پوست را بسيار سفت و صاف نمايد ولي عوارضي از خود بجا مي گذارد كه گاه تحمل آنها براي بيماران بسيار دشوار است ، از جمله طولاني بودن زمان التيام بخشي پوست كه گاهي به ۲ هفته مي رسد و در اين مدت پوست بايد پانسمان باشد قرمزي پوست كه گاه تا ۴ يا ۶ ماه به طول مي انجامد . و در پوست ما ايرانيان ممكن است تيرگي بعد از ليزر نيز مشاهده شود.
در چند سال اخير تكنولوژي جديدي به نام Fractional Laser بوجود آمده است كه به طور قابل ملاحظه اي زمان التيام بخشي پوست و همچنين عوارض ديگر ليزر را كاهش مي دهد. با ليزر Fractional Laser نور ليزر (beam) به تعداد زيادي شعاعهاي كوچكتر (microbeam)تقسيم مي شود. وقتي اين شعاعهاي كوچكتر به پوست بر خورد مي كنند نقاط كوچكي از پوست كه بين اين شعاعهاي ليزري قرار گرفته است و با ليزر برخورد نمي كند سالم مي ماند.
اين نقاط سالم پوست باعث تسريع روند ترميم پوست مي شوند و هر چه پوست سريعتر التيام پيدا كند احتمال عوارض مانند قرمزي و يا تيره شده پوست كمتر مي شود.
نقاط كوچكي كه توسط شعاعهاي كوچكتر ليزر شده اند microtreatment zone ناميده مي شوند و جراحت اين ستونهاي ليزر شده كه تا عمق ۱۰۰۰ ميكرون داخل پوست مي باشد باعث تسريع كلاژن سازي در پوست و جوانسازي ميگردد.
جديدترين تكنولوژي ليزر Co2 fractional laser ablative مي باشند (ablative به معني برداشت پوست مي باشد) كه در آن ستونهائي از پوست عملاً برداشته مي شود و اين ستون ها به صورت تونلهائي خالي در پوست باقي مي ماند.
اين خود مي تواند سبب از بين بردن چروك و سفت كردن پوست به ميزان بسيار بيشتري نسبت به ساير انواع ليزرهاي nonablative از جمله fraxel شود.
اين ليزرهاي جديد fractional Co2 اين مزيت را دارند كه با عمق نفوذ بسيار زياد ۶۰۰-۱۰۰۰ ميكرون و به دليل وجود پوست سالم در اطراف اين ستونهاي خالي ترميم بسيار سريعتر و همچنين كاهش عوارض و كاهش زمان ترميم را به دنبال دارند.
لیزر فرکشنال CO2 يك ليزر Co2 اصلاح شده است كه عوارض ليزر Co2 معمولي را ندارد ولي از مزاياي خوب آن در درمان ضايعات زير استفاده مي توان كرد.
کاربرد لیزر فرکشنال CO2
۱-چروك ريز
۲-اسكار (فرورفتگي) جوش ، يا آكنه
۳-پيري پوست
۴-اسكار ناشي از سوختگي يا بريدگي
۵-اسكارهاي پس از جراحي
۶-منافذ باز پوست
۷-سفت شدن پوست
۸-چروك پلكها
۹-تركهاي پوستي شكم و بدن
۱۰-لكه هاي ناشي از افزايش سن
تفاوتهاي ليزر Co2 معمولي با ليزر fractional co2
در ليزر fractional co2 بر خلاف ليزر Co2 معمولي نياز به بيهوشي و تا تزريق آمپول بيحسي نمي باشد. بيمار فقط با يك كرم بيحس كننده بدون درد مي تواند ليزر شود.
همچنين بر خلاف ليزر Co2 معمولي بيمار در اين روش جديد fractional co2 نياز به پانسمان ندارد . فقط از كرمهاي ترميم كننده استفاده مي كند و دو روز بعد مي تواند از كرمهاي پوشاننده و آرايشي استفاده نمايد. ترميم پوست در روش fractional co2 حداكثر ۶-۵ روز ط ول مي كشد در حاليكه در ليزر Co2 معمولي بين ۲ تا ۳ هفته. در روش fractional بيمار فقط براي ۳-۲ روز قرمز است در حاليكه در ليزر Co2 معمولي بين ۲ تا ۶ ماه قرمزي مي تواند ادامه يابد. احتمال تيره شدن پوست در ليزر fractional co2 بسيار نادر است. در حاليكه در Co2 معمولي اين ريسك بالا است.
ليزر fractional co2 را مي توان در گردن و پشت دستها و يا قسمت هاي ديگر بدن نيز براي درمان انواع ضايعات پوستي مانند جوانسازي پشت دستها لكه هاي پوستي ۰ تركهاي شكم اسكارهاي سوختگي و يا جراحي نيز بكار برد. جلسات درماني بسته به مشكل پوستي بين ۳ تا ۵ جلسه مي باشد كه بصورت ماهيانه تكرار مي گردد.
